Làm thế nào để phòng ngừa và điều trị các vấn đề về sắc tố?

Làn da sáng mịn, đều màu từ lâu đã là chuẩn mực sắc đẹp hàng đầu của hầu hết phụ nữ các nước Á Đông. Thấu hiểu được nhu cầu đó, hàng loạt biện pháp hỗ trợ đã được đưa ra với những lời hứa “có cánh” về một làn da trắng sáng chỉ trong khoảng thời gian ngắn. Tuy nhiên, các phương pháp làm sáng da cấp tốc này chỉ mang tính “bỏ gốc lấy ngọn” – chú trọng vào làm sáng da ngay tức thì mà bỏ quên đi sức khỏe làn da. Những hiểm họa khôn lường ẩn giấu đằng sau chúng khiến cho hiệu quả làm đẹp không những không kéo dài lâu, mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe da về lâu về dài. Nắm được phương pháp dưỡng sáng da đúng cách sẽ giúp làn da bạn khỏe mạnh và bừng sáng từ bên trong.

1. Vấn đề sắc tố ở người Việt Nam

6 tuýp da được phân loại dựa trên thang đo Fitzpatrick nổi tiếng. Các tuýp da 4, 5 ,6 là tuýp da thường gặp các vấn đề về sắc tố nhất. Trong đó, làn da châu Á thường xếp vào tuýp 4 hoặc 5. Nguồn: Irish Skin Foundation 2020.

Năm 1975, bác sĩ Thomas B. Fitzpatrick đưa ra thang đo nổi tiếng phân chia các loại da trên thế giới ra làm 6 tuýp da từ I đến VI. Mặc dù mang tính tương đối, thang đo này đã được giới khoa học công nhận và áp dụng như một tiêu chuẩn để đưa ra những đánh giá về phản ứng của các loại da trước các vấn đề về sắc tố, phản ứng trước tia cực tím, nguy cơ ung thư da. Nhìn chung, người châu Á thuộc tuýp da từ III và IV. Với người Việt Nam, hầu hết chúng ta được xếp vào tuýp da IV – một trong những tuýp da dễ gặp vấn đề sắc tố nhất chỉ sau tuýp da V và VI. Đó là lý do vì sao nám là bệnh lý rất phổ biến đối với người châu Á nói chung và người Việt Nam nói riêng.

Phơi nhiễm UV là một trong những tác nhân chính gây sạm, nám cũng như các bệnh lý liên quan đến sắc tố

2. Phương pháp phòng ngừa và điều trị

Để phòng ngừa và điều trị nám da, ta cần biết các nguyên nhân gây nên các vấn đề về sắc tố da – chúng bao gồm nguyên nhân nội sinh và nguyên nhân ngoại sinh. Trong đó, nguyên nhân nội sinh bao gồm yếu tố di truyền, hormone cơ thể, còn nguyên nhân ngoại sinh gây nám da chủ yếu bao gồm tổn thương gây ra bởi tiếp xúc bức xạ tia cực tím, cùng với tổn thương da gây ra do sử dụng mỹ phẩm không đúng cách hoặc các sang thương như mụn, vết thương ngoài da. Bạn cũng cần lưu ý rằng không chỉ tia cực tím mà việc tiếp xúc lâu dài với nguồn nhiệt và các loại ánh sáng nằm trong bước sóng nhìn thấy được vẫn có thể là tác nhân gây nên nám da.

Như chúng ta đã biết, các bệnh lý về sắc tố da nói chung về cơ chế đều có liên quan đến hoạt động của tế bào Melanocytes phân bố khắp cơ thể, chủ yếu là ở lớp đáy thượng bì. Da có màu sắc là nhờ tế bào hắc tố (Melanin) quy định và Melanin được sản xuất bởi tế bào Melanocytes. Các tế bào Melanocytes chứa một loại enzyme gọi là Tyrosinase – hầu hết các hoạt chất làm sáng da sẽ hoạt động trên cơ chế ức chế enzyme Tyrosinase này. Như vậy, để điều trị sắc tố da, chúng ta đồng thời phân giải lượng Melanin sản xuất quá mức trong da và ức chế quá trình tổng hợp Melanin.

Tia cực tím là nguồn ngoại sinh chủ yếu kích thích Melanocytes hoạt động một cách bất thường, chúng là nguyên nhân ngoại sinh chính gây nên nám da. Nguồn: The melanoma revolution: From UV carcinogenesis to a new era in therapeutics

2.1.  Phòng ngừa các vấn đề về sắc tố

Như đã đề cập ở trên, Melanin có trong da người châu Á có xu hướng sản sinh quá mức trước tác động của tia cực tím có trong ánh sáng mặt trời. Tia UVA và UVB có trong ánh sáng từ mặt trời khiến da dần dần lão hóa theo năm tháng. Do đó, thoa kem chống nắng là bước không thể nào bỏ qua để ngăn ngừa các bệnh lý về sắc tố.

Bên cạnh đó, một chu trình chăm sóc da cơ bản tại nhà là không thể thiếu để nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh, chống lại các tác nhân bên ngoài gây lão hóa da và củng cố sức đề kháng của làn da. Trong đó, các bước như làm sạch, cấp ẩm, sử dụng các hoạt chất chống oxy hóa là không thể thiếu.

“Phòng ngừa hơn chữa trị” là định luật bất di bất dịch để ngăn ngừa các vấn đề về sắc tố nói riêng và sở hữu làn da đẹp nói chung

2.2. Phương pháp điều trị

Điều trị ưu tiên (first line treatment) là liệu pháp trước nhất được lựa chọn để điều trị cho bệnh nhân. Trong điều trị, bao giờ điều trị ưu tiên cũng được sử dụng đầu tiên bởi đây là phương pháp điều trị tốt nhất. Nếu bệnh nhân không đáp ứng được với điều trị ưu tiên, ví dụ như ghi nhận các tác dụng phụ nghiêm trọng dẫn đến không thể tiếp tục áp dụng điều trị ưu tiên, lúc này các phương pháp điều trị ưu tiên hai (second line treatment) mới được sử dụng thay thế. Cụ thể hơn, trong điều trị nám da nói chung và rối loạn sắc tố nói riêng, các hoạt chất bôi ngoài da là phương pháp điều trị ưu tiên. Bên cạnh đó, bác sĩ da liễu hoặc chuyên gia có thể chỉ định thêm các phương pháp điều trị để hỗ trợ hiệu quả cho phương pháp dùng hoạt chất bôi ngoài da như laser, peel da hóa học hoặc thuốc uống.

Một số hoạt chất phổ biến được chỉ định trong điều trị nám da có thể kể đến:

  • Hydroquinone
  • Nhóm Retinoids
  • Arbutin
  • Vitamin C
  • Các hoạt chất tẩy da chết hóa học như Alpha Hydroxy Acids, Beta Hydroxy Acids, Polyhydroxy Acid.

Nếu da bạn đơn thuần gặp vấn đề như tăng sắc tố sau viêm, thâm mụn, da sạm hoặc tông da không đều màu thì kết quả làm sáng da sẽ nhanh hơn so với da có bệnh lý nám lâu năm. Thời gian cho hiệu quả điều trị ở mỗi người là khác nhau, do đó, bạn cần kiên nhẫn và tuân thủ phác đồ điều trị. Bên cạnh đó, kem chống nắng là thứ không thể thiếu trong mọi chu trình dưỡng da, đặc biệt là với da đang điều trị sắc tố. Việc sử dụng kem chống nắng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp kết quả điều trị của bạn đang hiệu quả và ngăn ngừa da tăng sắc tố sau điều trị.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu bạn đang có ý định mang thai, đang mang thai và đang cho con bú thì không thể sử dụng các hoạt chất như Retinoids, Hydroquinone, BHA. Thay vào đó, bạn có thể sử dụng các hoạt chất an toàn trong thai kỳ như vitamin C, AHA (nồng độ thấp), PHA, Arbutin.

Để tìm được liệu trình phù hợp nhất cho bản thân, bạn cần thăm khám với bác sĩ/ chuyên gia để lựa chọn hoạt chất với nồng độ phù hợp cũng như theo dõi sát sao suốt quá trình điều trị.

Bài viết liên quan